1973, olej na płótnie, kości, 90 cm x 50 cm, średni czas patrzenia 17 s.
Umrzeć już nie mogę, bo już raz umarłem.
Stern o doświadczeniu przeżycia własnej egzekucji w 1941.J. Stern
Jonasz Stern to artysta świetnie znany w polskim środowisku. Urodził się w 1904 roku w Kałuszu koło Stanisławowa (obecnie terytorium Ukrainy), zmarł w 1988 roku w Zakopanem. Był absolwentem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Stern długo poszukiwał swojej własnej drogi twórczej. Jednym z wyznaczników jego malarstwa był programowy sprzeciw dla akademizmu. Przed wojną jego twórczość oscylowała między kubizmem, surrealizmem a abstrakcjonizmem. W czasie wojny był prześladowany za swoje żydowskie pochodzenie – przez kilka miesięcy więziono go w obozie zagłady w Bełżcu. Doświadczenia z tamtego okresu wywarły silny wpływ na powojenną twórczość artysty. W 1941 roku otarł się o śmierć, kiedy po wykonanej na nim egzekucji okazało się, że cudem przeżył. Po wojnie zwrócił się ku surrealizmowi oraz rozumianemu na swój własny sposób socrealizmowi. Obok Kantora i Nowosielskiego był jednym z najznakomitszych przedstawicieli szkoły krakowskiej. W swojej bogatej twórczości eksperymentował z różnymi technikami, m.in. monotypią, akwarelami, gwaszem, dekalkomanią i kolażem.
„Chwila światła” to późne dzieło Sterna, w którym dobrze uwidacznia się jego technika. Artysta łączył ze sobą ości, rybie skórki i kości drobnych zwierząt w abstrakcyjne, niemal surrealistyczne kompozycje. Tego rodzaju przedstawienia zaczął tworzyć od 1965 roku. Malarz znany był ze swojej pasji do wędkarstwa, które było dla niego „głębokim przeżyciem”. W celu objaśnienia jednej ze swoich kompozycji napisał „Komentarz do obrazów o rybach”. „Drapieżne szczupaki, Drapieżne sandacze, Przebiegłe klenie, Leniwe liny, Beztroskie ukleje, Wędrujące węgorze, Tłuste karpie, Tchórzliwe kiełbie, Ruchliwe brzany, Skryte miętusy, Szkodliwe okonie, Pracowite świnki, i inne… Przedłużają swój byt w milczeniu rodzajów”. W jego twórczości wyraźne są nawiązania do przemijania, niszczenia i zachowywania tego, co ocalało.
Badani skupiali się na określonych elementach, śledząc wzrokiem wyrafinowaną konstrukcję pojedynczych fragmentów kości. Na mapie cieplnej widoczna jest preferencja do zatrzymywania wzorku w górnych partiach obrazu, które obfitują w drobniejsze części i jaśniejszą kolorystykę niż partie dolne. Należy zwrócić uwagę na trójwymiarowy charakter dzieła, przez który większość uczestników badania często zmieniała kąt patrzenia, co w efekcie dawało zupełnie nowy nieuchwytny na jednej fotografii kadr.
Każdy z nas patrzy na obraz trochę inaczej!
Poprzedni
Tadeusz Brzozowski
„Fawory”
- Jak korzystać z przewodnika
- Andrzej Wróblewski „Rozstrzelanie”
- Stanisław Borysowski „Grafika K. B.”
- Tadeusz Dominik „Kompozycja”
- Jerzy Krawczyk „Spaleni”
- Marek Żuławski „Kain i Abel”
- Zbigniew Makowski „Martwa natura”
- Anna Alina Güntner „Maturzyści”
- Henryk Waniek „Tak długa jest droga…”
- Zdzisław Beksiński „Bez tytułu”
- Alfred Lenica „Ubarwienie roślin”
- Jonasz Stern „Chwila światła”
PROJEKT ZREALIZOWANY W RAMACH STYPENDIUM MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO ORAZ STYPENDIUM MIASTA TORUNIA
opracowanie merytoryczne i graficzne: Łukasz Kędziora | fotografie dzieł z kolekcji: Krzysztof Deczyński | tłumaczenie i proofreading: Martyna Kowalska