Zbigniew Makowski „Martwa natura”

Sztuka być może jest naśladowaniem, ale nie naśladowaniem dla naśladowania samego.

Z. Makowski

Zbigniew Makowski jest znanym w Polsce i na świecie malarzem i grafikiem. Urodził się w 1930 roku w Warszawie, gdzie w 1956 roku ukończył studia na Akademii Sztuk Pięknych. Mariusz Hermansdorfer pisał o nim, że jest „,malarzem, poetą, znawcą kultur dawnych i współczesnych, guru wiedzy tajemnej, lingwistą, gawędziarzem swobodnie przechodzącym z tematu na temat”. W jego twórczości wyróżnić możemy dwa główne nurty. Pierwszy obejmuje duży zbiór oryginalnych książek artystycznych, w których mieszają się niezliczone wielojęzyczne cytaty z kunsztownymi grafikami. Drugi nurt to pokaźny zbiór obrazów olejnych. Makowski debiutował w latach 50. jako egzystencjalista. Następnie, pod wpływem spotkania z André Bretonem (1962), uległ surrealizmowi. Kolejną jego fascynacją był informel, od którego dzielił go już tylko krok od charakterystycznych, pełnych przedmiotów i słów płócien. Pisano o nich, że są „wielowarstwowe, swobodne, ale i poddane rygorom, abstrakcyjne i realistyczne, uduchowione i materialistyczne, poważane i wysmakowane”.

„Martwa natura” to enigmatyczne dzieło, niedające się porównać z niczym, co zostało opisane w niniejszym przewodniku. Markowski, wykorzystując swój perfekcyjny warsztat, tworzy idealnie równoważącą się kompozycję pozornie niezwiązanych ze sobą przedmiotów. Artysta pozwala na chwilę nacieszyć oko wizualnym porządkiem, po czym daje nam do rozwiązania zagadkę. Odpowiedzią na nią jest inskrypcja widniejąca na wizerunku Ateny z Sais oraz liczne obiekty mające związek z różnymi wierzeniami. Obrazy Markowskiego ilustrują nie tylko jego erudycyjny charakter, ale także liczne pasje. Bardzo prawdopodobne, że klucz namalowany w lewej części obrazu to eksponat z prywatnej kolekcji artysty.

Wśród zaledwie kilku wskazanych powyżej detali znajdujemy trzy istotne dla kompozycji obrazu elementy. Zacznijmy od inskrypcji w języku francuskim, która pochodzi prawdopodobnie z „Traktatu o Izydzie i Ozyrysie” Plutarcha. Przywołane przez artystę słowa znajdowały się na wizerunku Ateny z Sais i głosiły: „Ja jestem wszystkim, co zrodzone, istniejące i co ma istnieć, a mojej szaty żaden śmiertelnik nigdy nie odsłoni”. Zagadką pozostaje, dlaczego Makowski wykorzystał język francuski, a nie grecki oryginał. W traktacie znaleźć można kilka wskazówek interpretacyjnych dotyczących poszczególnych przedmiotów znajdujących się na ołtarzu. Drugi fragment to bliżej niezidentyfikowana karta – być może tarota. Jest to element „zawieszony” w powietrzu, który wieńczy kompozycję. Trzeci obiekt to podpis autora, który z niezrozumiałych względów stanowi centrum kompozycyjne sam dla siebie. Fakt, że właśnie jego nazwisko przykuło uwagę, bezsprzecznie świadczy o sukcesie malarza i jego niemal „żywej” obecności w dziele.

Każdy z nas patrzy na obraz trochę inaczej!

Site map

• Jak korzystać z przewodnika
• Andrzej Wróblewski „Rozstrzelanie”
• Stanisław Borysowski „Grafika K. B.”
• Tadeusz Dominik „Kompozycja”
• Jerzy Krawczyk „Spaleni”
• Marek Żuławski „Kain i Abel”
• Zbigniew Makowski „Martwa natura”
• Anna Alina Güntner „Maturzyści”
• Henryk Waniek „Tak długa jest droga…”
• Zdzisław Beksiński „Bez tytułu”
• Alfred Lenica „Ubarwienie roślin”
• Jonasz Stern „Chwila światła”

PROJEKT ZREALIZOWANY W RAMACH STYPENDIUM MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO ORAZ STYPENDIUM MIASTA TORUNIA
opracowanie merytoryczne i graficzne: Łukasz Kędziora | fotografie dzieł z kolekcji: Krzysztof Deczyński | tłumaczenie i proofreading: Martyna Kowalska